Lechonan sa Kadalanan sa Digos City, 2013

Lechonan sa Kadalanan 2013 sa Digos City Ni FELIX B. DARAY Digos city
 Niadtong Septeyembre 8, 2013, gisaulog sa mga lumulupyo sa Siyudad sa Digos ang ika- 13 nga paghimugso isip usa siyudad, ang naila nga Araw nga Digos. Kining usa ka semana selebrasyon gitapos pinaagi sa tigi o contest, sa pagnilutoay sa kagumkom, lamian ug nindot nga pagkaluto nga lechong baboy. Kining kalihokan, giila ug gibantog na nga—Lechonan sa Kadalanan sa Siyudad saDigos.

 Kining pakontes, gisugdan niadtong unang pagkatuig sa siyudad; ug hangtod karon nagapadayon nga hinugopan ug gikahinaman sa mga Digosenyos. Nahimo kini ubos sa maayong hunahuna ni kanhi Mayor Arsenio Latasa, aron pagdasig sa mga katawhan nga magbuhi og baboy aron makahatag og dugang kita sa pamilya. Kini ubos usab sa awhag ni kanhi kaggawad Romualdo Crispino, usa ka negosyante nga adunay dagkong piggery ug pabrika sa feeds dinhi sa siyudad.

 Alas siete sa buntag, nagsugod nag muntar ang mga lechonero diha sa mga kalsada likod sa city hall. Matag kontestant, usa lang ka entry ang gitugot o usa lang ka baboy, apan puwede maglechon bisag pila para ibaligya. Matud pa ni Bert Zamora, City Information Officer, “mikunhod ang atong mga partisipante karon tungod kay giwagtang ang inter-barangay, ug ang inter-commercial category o stall owners sa palengke lamang ang nagpabilin.” Sukwahi sa miaging tuig nga adunay kapin sa 340 ka mga baboy ang gilechon, apan karong tuiga 2013, miabot lamang og 289 gikan sa 28 ka sumasalmot.

 Nagsugod dayon ug tuyok-tuyok ang mga lechoneros ilang gituhog nga baboy. Mingsugod nag-aso-aso, nagbagabaga na sa kaint, ug inanay nagpulapula na ang mga baboy. Mialisganw na ang kahumot sa nagtulotulo nga mantika. Alas nuybe buntag mahuman ang civic parade, midagsa ang mga kamakaon ug lechon. Nagpangamay ang mga tindera. Nagpinalitay. Nag-iyahay ug tibol-tibol ang nangaon pares sa puso (ang nilung-ag nga bugas gisulod sa udlot sa lubi nga gipurmag kasingkasing). Nagsiot ang mga mamalitay; tag P350 ang kilo. Apan dili kalikayan nga naay mopuni-punit sa mga nawisik sa tadtaran ug gipasagdan na lang,”tilaw-tilaw ra ning amo,” pasiaw nila.

Adunay nagpa raffle nga ang premyo ulo sa lechon. Matag palit nimo og duha ka kilo hatagan ka ug numero. Diha gyoy naka bh og ulo sa lechon. Ang nakasungkit sa unang premyo sa cash nga P7 mil, mao ang Violy’s Bakeshop, gisundan sa P 5 mil nga nakuha sa Molina’s Place, ug ang ikatulong dapit, ang P3 mil ngadto sa Jun and Bebs Store. Pero nalipay ang tanang miapil tungod kay nakadawat sila ug P l mil isip consolacion prize

.Matud pa sa sa usa ka lechonero nga akong nahinabi, “gawas sa lamas, among sagulan og keso,margarine condensed milk ug lemonsito para gyod molami og dugang.” Samtang nagatugtog ang live combo sa hamubo nga programa dulo sa mga lechon, dasig ug sadya uban sa kahinangop ang katawhan nga nangaon sa kagumkom ug lamian nga lechon. Dunay mga tilukon o pinilian nga gibaligya na lang ug P300 aron lang gyod mahurot.

 Nabaniog na lukop sa kapupud-ang Pilipinhon ang matag tuig nga Lechonan sa Kadalanan. Kini usa ka dakong garbo ang dakbayan matag saulog sa kasumaran human nahimong siyudad. Dugang pa, molambo ang negosyo ug eko-turismo. Ug gani karon, giila ang Siyudad sa Digos nga Lechon Kapital sa Rehiyon ll o Davao Region. Sa laing bahin, daghan pang mga aktibidades ang gihimo sa siyudad. Ang Lechonan sa Kadalanan maoy highlight sa kasaulogan sa Araw nga Digos matag ika- 8 sa Setyembre. Ang kinatibuk-ang kalihokan, gipangamahan gyod sa halangdong ug nasubli mga mayor, Hon. Joseph Penas, sa pakig-alayon sa OIC City Tourism Officer, Edgardo Elera, ug mga kapolisan nga nagbantay sa hingpit nga kahusay ug kalinaw. Awhag pa sa mayor,”uban kita sa atong tema: “Padayon sa Paglambo Pinaagi sa Maayong Panggoberno, Abante Digos.”

 Magkita-kita kita sa sunod nga Lechonan sa Kadalanan 2014.Mabuhay ka Digos!

Paghandom sa Araw ng Digos City 2012

 Araw ng Digos City 2012                                    

   ni: Felix B. Daray                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

        Septiyembre 8, 2012, gisaulog sa mga lumulopyo sa Dakbayan sa Digos ang ika 12 nga pagkahimugso  nga Charter City, ang naila na nga “Araw ng Digos. Masipang pakpak, siyagit, suliyaw sa katawhan ang  nadungog diha sa Rizal Park,  Digos City sukad niadtong unang adlaw ning kasamtangang buwan diin nagsugod ang mga pasundayag sa pagsaulog sa Araw ng Digos nga natapos niadtong Septiymbre 8,2012.                                                                                           
         Sukad sa unang gabii napuno sa lain-laing kasikas sa kalipay; ang tingog sa mga kontestant, sa singing contest, pasiaw sa anawnser ug madasigong siyagit sa manan-away. Naghuot ang mga tawo. Hayag kaayo ang park matag gabii, nga sa taliwa nagsidlak-sidlak ang nag-ulbo-ulbong tubig sa fountain. Abtik ang mga lakang ug hayag tan-awon ang mga nawong sa mga tawo nga naghulat nga magsugod na ang pasundayag labi na ang searches.                                                                                        Sa unang gabii gihimo ang search sa Mutya nang Kadigaran 2012, (pasalamat sa maayong abot sa uma) .
       Ikduhang gabii, ang Search for Miss  Digos  2012. Ang mananaog, ang pinakawapa ug talentong Digoseno mao  si, Sharmaine Fuentes, taga barangay Igpit. Ug ang labing gikahimanan mao ang search for Miss  Gay 2012. Suliyaw ug siyagit ang nadungog sa dihang mirampa na ang mga kandidata. Halos dili na mamilok ang mga manan-away sa dihang mipaso na sila sa ilang bikini ug short.  Nindot ang ilang mga kutis, sexy kayo, pero dunay uban nga morag medyo sapnoton ug bukugon og panit. Hanas kaayong manubag ug fluent manulti sa English kay lagi mga college level man og gani may mga professionals nga misalmot gikan sa laing lugar sa Rehiyon X1. Nindot ug hapsay kaayo ang dagan sa search.  Ang labing palaran, nag-alyas nga Kristine Hermosa.                                                                                                           Ikalimang adlaw gihimon ang banga sa Drum and Lyre Marching Band Interschool Competition 2012. Nagpunsisok, naghuot gihapon ang park.  Tsampiyon na usab ang Aplaya Elementary School nga sa kanunay nahimong  mananaog sa nangaging mga katuigan. Ang pagkab-ot sa korona sa kadaugan dili tsumba lang o kaha sulagma . Produkto kini sa hiniusang pag-insayo, talento,  ug abilidad,  sa mga trenors ug partisipante. Gani, nahimong Regional Champion  sa samang kompitisyon niadtong 2009 sa Tagum City. Isip usa ka magtutudlo kanhi sa maong tulunghaan, sayod ako ni Sir Felzev Lloyd Sayon, Principal l, sa iyang kaseryoso ug kahikutabo sa tanang mga school affairs. Dugang pa ,ang kadaogan bunga usab sa kooperasyon sa mga ginikanan, band coordinators ug teachers.                                                                                                             
       Ikaunom ka gabii, gihimo ang Cultural Night. Nahinumdon ko sa akong kabatan-on sa dihang nadungog ko ang karaang kanta ug sayaw  niadtong among panahon, mga 1960 pa. Nagkalidades ang mga pasundayag; naay solo, duet ug choral. Ang mga batan-on dili pod palupig sa ilang sayaw nga nag kirig-kirig ug  moderno nga sayaw ug, disko ug ballroom dancing sa mga edad-idaran na                                                               
        Septembre 8, miabot ang ginahandom nga adlaw:  Araw ng Digos, nga gitugahan sa Kahitas-an ug maayong panahon. Alas 7:30 gisugdan ang civic parade. Gisalmotan sa tanang empleyado sa dakbayan, private sectors, estudyante ug mga representante sa mga barangay. Human sa parade, didto nakapatapok sa Rizal Park og  gihimo ang Culmitating Program. Ang pinasiduggang mamumulong mao si, Senador Gringo Honasan. Kauban niya si Dir. Francisco Jose, DILG Regional Director Sa Rehiyon X1, kinsa nangulo sa paghatag og mga award sa mga outstanding barangay official.                                                                                                                                     
       Lain pang gikahinaman sa tanan mao ang “ Letsonan sa Kadalanan” nga maoy highlight sa matag tuig nga selebrasyon. Kini ang banga sa pagluto og labing lamian, kagumkon ug nindot nga letson. Sa akong ihap-ihap sa  naagian nako, moabot ug 500  ka buok nga nagtuyok-tuyok sa daplin sa kalye likod sa City Hall. Nag-ihay rag tibol-tibol ang nangaon. Nagkinamayay ang mga tindero aron mahalin. Naghuot og pinalitay;  tag P300 ang kilo. Apan dili malikayan, nga naay mo punit-punit sa mga nawisik sa tadtaran og gipasagdan na lang, “tilaw-tilaw ra ning amo,”pasiaw  nila.                                                                  Nianag pagkagabii, gihimo ang “Hudyaka Sa Kadalanan.” Nagbinuntagay ang disko sa Rizal Avenue. Adunay live band concert San Miguel Beer sa sulod sa Park. Makalingaw kaayo. Pulos nagmaya ang katawhan. Kon wa man nanisko ang uban, nag-inom uban sa pulotan, nagtibol-tibol og kaon sa durian nga nebagsak ang presyo nga tag P30 na lang ang kilo para sa sera mano . Dunay namalit ug pang bh nga  t-shirt o bisan unsa lang ang mapalit sa daplin.                                                                                            
         Ang kataposang hirit, ang pagpalupad sa fireworks nga gisugdan alas 8 sa gabii. Nalingaw ang mga mata sa katawhan human misulbong sa kawanangan ang nagkalain-laing kolor sa mga siga ug   sipa sa mga buto.  Ang kinatibuk-ang kalihukan sa selebrasyon gipangunayan  ni Hon. Mayor Joseph R. Penas, sa iyang mga kaggawad ug Tourism Council sa siyudad. Matud niya,”padayon kamo sa pagsuporta sa atong administrasyon kay ang Digos, miabante na gyod . Nagpasalamat usab ako  sa mga boluntaryong sakop sa Abante Digos, nga mitabang sa pagbantay sa lakinaw ug kahapsay sa kadalanan ug walay mga daotang panghitabo sulod sa usa ka semanang selebrasyon.”                                                                                                                                                 

KASAYSAYAN SA DIGOS                                                                                               .      Niadtong unang panahon, ang Digos usa ka watercourse, tubigon nga lugar ug bukana sa Digos River ug Davao Gulf. Sumala pa,kining dapita maoy  kaligoan sa mga natibo gikan sa bukiran sa Mt. Apo. Usa na dayo nakasugat ug mga natibo . Nangutana dayon ang dayo,” unsa man kining lugara? Mitubag dayon ang natibo,”  padigos,” sa iyang pagtuo nangutana kon asa sila paingon. Ang kahulogan sa pulong padigos, “paingon mangaligo.”Sukad niadto ang lugar gitawag ug Digos.                                                                    Nagsugod nga usa ka barangay niadtong 1940 sakop sa Santa Cruz. Tungod sa pagdayo sa mga Bisaya nga nangita og lunhaw nga kayutaan, misanay ang katawhan og nahimong lungsod niadtong July 19, 1949 ubos sa Balaodnon No. 236 ni Kongressman Apolinario Cabigon. Nahimong  siyudad niadtong Septiyembre 8, 2000 ubos sa Balaodnon 8798,  gipasaka sa kongreso ni Kongresman Douglas Ra. Cagas uban sa pag-ugmad ug paningkamot ni kanhi Mayor Arsenio Latasa, nga karon Bise Gobernador sa Davao del Sur. Sa pagkakaron , naa na kita sa kategoriya nga, “first class city,”                                                                                                                                                
         Kalabot sa patigayon ug industriya, dayag  nga aduna nay mga negosyante nga mingsulod sa dakbayan sama sa Jolibee ug ang bag-o pa lang nga nahuman nga Grand Gaisano Mall.                                                                                                                                                                                                       Ang siyudad nakasungkit  og award, “Champion of Good Governance,” Nakadawat og Performance Challenge Fund 3 milyon ug Local Government Support Fund 25 milyon gikan sa bag-o pa lang nga  mipanaw,  DILG Secretary Jesse M. Robredo.                                                                                      Ang Dakbayan sa Digos giila nga ,”mango capital of the Philippines. Dinhi matilawan ang tam-is nga manga  nga gina - export .  Gawas pa,  ang Digos  prodyuser usab  sa saging nga Cavendish nga ginatumod  gawas sa nasod.                                                                                                                          
          Mabuhi ka, Digos City. Padayon sa imong mabulukon ug makugihong  pag-uswag.                                                                                                                           

Araw ng Digos City Celebration Sept. 8, 2012

Mt. Apo, the highest mountain peak in the Philippines

Situated in the island of Mindanao, Mt. Apo, the highest mountain in the Philippines and Southeast Asia's second highest. Known to the natives as kingdom of the mountain god, Apo Sandawa. A vast area of 72,796 hectares of mossy tropical forest, flowing rivers & streams, waterfalls, exotic flora & fauna and is home to the endagered Philippine eagle.
How to get there:
Via Digos-Peak-Kidapawan (recommended)
Prior to your climb, it is advisable to check first thru the local tourism office of any advisory prohibiting the use of certain route to the peak. Best time to travel is early morning. Best month to climb is during summer before the Holy Week, to avoid too many people crowding at the peak. At Davao City take a taxi to Ecoland Bus Terminal, find a Digos bound bus. While in Digos, Davao del Sur, ask direction for Kapatagan terminal, there you can choose to ride public van transport or (if you're daring) the "Habal-habal" or motorcycle transport. Once you're in Kapatagan, find a ride going to Sitio Marawer, be it on a motorcycle, horseback or passenger jeeps. It's wise to pay a visit to the Barangay officials there, they can help if ever you'll need reliable porters or guides. A 4x4 vehicle if available can bring you higher to Mainit otherwise you'll have to start hiking from Marawer. You can camp at Goddy-goddy on the first night. The next day find you in the open, scaling the big boulders going up to the steaming sulfur section of the volcano. Camp the 2nd night at the peak, early on the 3rd day explore the several small peaks within the summit, the sky is usually clear at this time of the day. It takes about 2-3 hours trekking down to Lake Venado from the peak where you can setup your tent for the night or proceed down Marble River or Agco.

10th ARAW NG DIGOS CITY. Sept. 8, 2010

Aplaya Elementary School Teachers

,





















Lechonan sa Digos
This highlights the celebration of Araw ng Digos, Sept.8,2010 .





Land Area
: 28,710 hectares / 287.10 sq. km.

Total Population (As of May 2000)
: 125,171
Number of Households
: 29,450
Population Density
: 4.86/ha. = 486/ sq. km.
Number of Barangays
: 26

Actual Revenue (2003)
: PhP 490,861,368.26

Location
: Southern Foothills of Mt. Apo

Discovering the name "DIGOS" with History

In the early days, Digos was a watercourse, a meeting place of inhabitants belonging to the Indonesian-Malay settled along the southern foothills of Mt. Apo. The Digos River meets the Davao Gulf and it is ideal for fishing and bathing.

During the Spanish Era, a group of natives carrying bows and arrows were approached by some Spaniards traversing the very fertile tracks of land in Davao. One Lopez Jaena Pacheco, a conquistador during the administration of Governor Claveria serving as the head of the group, inquired about the name of the place from the barefooted natives. Believing that the Spaniards were asking where they were bound to, the natives answered: padigos which means "to take a bath". Since then the place was identified as Digos.

As a portion of the "food bowl" of the province of Davao del Sur, other wise known as the Padada Valley, Digos lured many migrants, majority of whom came from the Visayas and Ilocos regions to settle permanently in the area. Before World War II, an enterprising American by the name of N. E. Crumb leased 1,024 hectares and transformed the place into an Abaca Plantation. This became the hub of economic activity in the locality during those days .

Through the initiation of then Congressman Apolinario Cabigon, Digos, became a regular municipality in 1949 by virtue of Presidential Executive Order No. 236, dated July 19, 1949 issued by President Elpidio Quirino. Its coverage included the barrios of Tres de Mayo, Goma Bansalan, Matanao, Darapuay and the Poblacion where the seat of government was located. Before its creation into a municipality, Digos, was a barrio of Sta. Cruz, a town 16 kilometers away. On 19 July, 1949, the town was formally inaugurated with Benito Rabor appointed as Mayor.

Digos in later years, before its conversion into a city, was regarded as the capital town of the Province of Davao del Sur, long before it gained the status of a First Class Municipality in 1993, being the center for trade, commerce and education, accruing to its strategic location at the cross point of two principal thoroughfares in the south.

In July 1998, the bid to convert into a city was moved and initiated by Hon. Mayor Arsenio A. Latasa, considering its very satisfactory qualification as required for in R.A. 7160.

House Bill No. 5672 dated November 24, 1998 of Congress authored by Hon. Congressman Douglas Ra. Cagas, led to the drafting of Republic Act 8798, converting the Municipality of Digos into a component City of Davao del Sur, which was signed by President Joseph E. Estrada on July 14, 2000 and ratified by the Digoseños on September 8, 2000.

Apparently, Digos will enter in the new era of development in the new millennium.


Source:CPDC, Digos City

MY MANGO FARM IN SAN ROQUE DIGOS CITY

by: Felix B. Daray

San Roque is a remote barangay that ranges hilly, flat and slightly
rolling with silky loam soil. It has 438 hectares more or less or 1.53%
of the total area of Digos City.

The main source of livelihood is farming. The early settlers in 1940's
planted corn as their main staple food. In 1970, some farmers planted
sugar cane. Because of the rise and fall on the price of sugar, some
farmers shifted to mangoes production in 1982. Ten years after, mango
production started to boom because of the great demand for exports
and for local markets. The farmers got hefty profit that even tripled
compared to sugar production. With my neighboring farmers, I planted
my two hectare lot with grafted mangoes. Using the modern technology
of farming, I started inducing the plants to bear flowers at 8 years
old.

Mango fruit production became the main source of livelihood. Sugar
cane farms were intercropped with grafted mangoes. Years latter, more
and more farmers planted grafted mangoes. Based on my survey in 2005,
100% of the total land area of San Roque was fully planted with grafted
mangoes, the sweet and juicy variety, 'mango cebu'. 70% of the mango
fruits produced in Digos City came from San Roque.

Thus, San Roque is regarded the "mango country of Digos City

The Acasia Tree
by fdaray

Acacia) is a genus of shrubs and trees belonging to the subfamily Mimosoideae of the family Fabaceae, first described in Africa by the Swedish botanist Carolus Linnaeus in 1773. The plants tend to be thorny and pod-bearing. The name derives from ακις (akis) which is Greek for a sharp point, due to the thorns in the type-species Acacia nilotica ("Nile Acacia") from Egypt. [1]Acacias are also known as thorntrees or wattles, including the yellow-fever acacia and umbrella acacias.

This acacia tree is a unique feature of Aplaya Elementary School. It is dubbed as the oldest and biggest tree in Digos City. Its circumference is 5.28 meters or 1.68 meters in diameter. The main and small branches spread and bowed lowly that gives a circular shade. People believed that this tree is more than one and a half century old. Mrs. Felicicima Longo, the second teacher assigned in 1956 said,” this tree was already big I arrived here. Pupil used to play under the shade during noon time. Without my notice, they climbed and played hide and seek on its long leafy branches.”

Many stories were told about the acasia tree. The cutting of the tree was set aside after the construction of the building because the shade was their resting place. After the construction of the pre-fabricated school building in 1966, people living near the school saw sparkling lights on its branches and heard strumming of guitar. “It became the home of ‘engcantos, “said the folks. Mr. Tamiji, the school principal in 1990 commanded a child to cut the branches touching the roof. After cutting the branches, he suffered pain in his right arm. From that time on, nobody dared to cut the tree. Mrs. Abiera, a Grade II teacher was surprised why his pupils kept on looking at one of the big branch. She asked the child, “what are you looking up in the acasia tree?” The child answered, “my classmate is still up in the tree. “Where……?” the teacher asked. But they could not see any child. However, a certain principal planned to cut the tree. He first sought a woodcutter. But before it was cut, he asked permissions to the engcantos. He tacked an ax on the trunk and left overnight. It was found that the ax fell down. Thus, it was a bad phenomenon. The tree do not like to be cut. From that time on, the tree was left untouched even cutting the small branches. A certain David Bedico , a resident of this barangay go near to the tree and recite his ‘oracion’ asking the engcantos to heal his sick relatives. Lately this year, a certain woman removed the thick dried bark and used for firewood. Few days latter, she suffered abdominal pain and latter died. There were, many awesome stories about the acasia tree. Yet, some were untold.

The ‘engcantos’ are parts of God perfect creation. In Col. 1:16, said
“6For by him were all things created, that are in heaven, and that are in earth, visible and invisible, whether they be thrones, or dominions, or principalities, or powers: all things were created by him, and for him:” The invisible things mentioned are the world of the “the spirits, the engcantos.”

Despite of its fallen leaves that decayed and caused damaged to the nearby roofs, MR. Erlito Damo, the principal now, never plan to cut the tree, instead he says, “ Leave it. It’s a living legacy of barangay Aplaya. The tree serves the habitat of many small birds. Moreover, it helps balance our ecosystem. “

But now, it is regarded by the teachers as a friendly tree because it gives chilly-wide shade to the pupils to play during noontime. It never happened that it hurts anybody because broken dried branches fell down during night time.

Hence, this acasia tree is a landmark and identity of Aplaya Elementary School, the biggest barrio school, the home of the oldest and biggest tree in Digos City.